Neste 25 de xullo, dende o Partido Comunista de Galicia chamamos a levantar a voz da clase traballadora galega e poñer no centro do debate político as condicións materiais da maioría social. Reivindicamos unha Galicia para quen a traballa, a fala e a constrúe. Porque non hai soberanía sen dereitos, nin patria sen clase obreira.
Nun país onde vivir dignamente é cada vez máis difícil, a crise da vivenda exemplifica con claridade como os dereitos máis básicos son convertidos en mercadorías ao servizo do capital. En Galicia, o prezo do alugueiro subiu un 70% na última década, mentres os salarios apenas medraron un 10%, afondando a fenda entre as necesidades da clase traballadora e os intereses do negocio inmobiliario.
A este espolio engádese o fenómeno da turistificación: as vivendas de uso turístico (VUTs) medraron un 75% entre 2020 e 2024, expulsando á veciñanza dos barrios e reducindo drasticamente a oferta de alugueiro residencial.
Fronte a unha demanda de máis de 17.800 vivendas públicas, a Xunta só dispón de 3.800 vivendas sociais. Un número ridículo que non responde a unha incapacidade técnica, senón a unha estratexia política: favorecer á especulación. Desde os gobernos do PP, a construción de vivenda pública reduciuse a mínimos históricos, abandonando a mocidade e ás clases populares á súa sorte. Non sorprende, pois, que a media de idade de emancipación supere xa os 30 anos.
A Escalada de Prezos e a Mercantilización da Vivenda
O custo da vivenda en Galicia disparouse, transformando un dereito fundamental nunha mercadoría especulativa. O prezo medio do aluguer alcanzou os 550,3 euros en setembro de 2024, o que representa un aumento do 7,35% con respecto a 2023. Esta tendencia alarmante forma parte dun patrón decenal no que os prezos dos alugueres en Galicia aumentaron un asombroso 49% entre 2014 e 2024, mentres que os salarios medios só aumentaron un escaso 10% no mesmo período. Este crecemento desproporcionado é case o triplo do aumento medio observado en toda a Unión Europea (17,6%). O prezo medio por metro cadrado para o aluguer sitúase agora en 5,3 euros, con Idealista informando dun prezo medio de 9,6€/m² en xuño de 2025, un aumento do 7,1% con respecto a xuño de 2024. Fotocasa indica un aumento aínda máis dramático do 70% nos prezos dos alugueres na última década, cun apartamento de 80 m² cunha media de 724 euros/mes.
O mercado da vivenda nova está igualmente distorsionado. Os prezos da vivenda nova en Galicia experimentaron o seu maior aumento en 16 anos durante 2023, alcanzando un pico de case o 12% antes de estabilizarse nun aumento interanual do 6,7% ao final do ano. Os prezos da vivenda de segunda man tamén aumentaron aproximadamente un 3%. En xeral, o índice xeral de prezos da vivenda en Galicia aumentou un 7,4% entre 2023 e 2024 e un 18,7% entre 2021 e 2024. Esta escalada reflíctese no prezo medio por metro cadrado da vivenda libre, que foi de 1.435,9 euros no primeiro trimestre de 2025. O volume de compravendas de vivendas en Galicia en setembro de 2024 (2.449 operacións) reflectiu as cifras da burbulla inmobiliaria de 2007, marcando un aumento do 45,7% en comparación co ano anterior.
O perfil predominante do comprador de vivenda na actualidade non é o da familia traballadora que busca un fogar, senón o do investidor ou daquelas capas sociais con capital acumulado que poden permitirse entrar nun mercado financeirizado e especulativo. Isto agrava a crise habitacional e afonda as fendas de clase. Esta dinámica é un exemplo claro da mercantilización acelerada dunha necesidade humana básica. Baixo o capitalismo, a vivenda é desposuída do seu valor de uso primario (o refuxio) e transformada nun valor de cambio (un investimento para o lucro). A crecente fenda entre salarios estancados e custos da vivenda disparados significa que unha parte cada vez maior dos ingresos da clase traballadora é desviada cara a propietarios e institucións financeiras. Isto intensifica directamente a explotación do traballo, xa que os traballadores e traballadoras deben esforzarse máis e durante máis tempo simplemente para conseguir un teito, aumentando así o excedente de valor extraído polo capital. Este proceso non só crea unha inmensa presión financeira nos fogares, senón que tamén afonda a súa dependencia do sistema capitalista, xa que o dereito fundamental á vivenda queda supeditado ás forzas do mercado.
O fenómeno da "turistificación" actúa como un mecanismo adicional de desprazamento e limpeza de clase. A proliferación de vivendas de uso turístico (VUTs) experimentou un aumento drástico do 41% dende 2022 e un asombroso 75% entre 2020 e 2024. En localidades específicas como Cabanas, as VUTs superan xa os alugueres residenciais tradicionais (22 fronte a 16), facendo "imposible alugar" para individuos con ingresos medios. Este fenómeno concéntrase en áreas economicamente atractivas, como os centros urbanos e as rexións costeiras, o que leva á "expulsión dos veciños" e a unha perda tanxible da "esencia" da comunidade local. A transformación de vivendas permanentes en aloxamentos turísticos reduce a oferta de vivenda residencial, aumenta os prezos e obriga aos residentes de toda a vida a abandonar os seus barrios. Este proceso non só xera beneficios para os grandes propietarios e as plataformas turísticas, senón que tamén destrúe a cohesión social e a identidade cultural dos barrios, converténdoos en meros escenarios para o consumo turístico.
A Insuficiencia da Vivenda Pública e a Desprotección Social
A escaseza de vivenda pública accesible en Galicia é un problema crónico que agrava a crise. En Vigo, por exemplo, hai máis de 7.100 familias demandantes de vivenda pública, e a provincia de Pontevedra rexistrou un crecemento do 63% na demanda de vivenda pública no último ano. A nivel galego, as solicitudes de vivendas de protección oficial ascenden a 17.827, mentres que o parque público residencial da Xunta está composto por só 3.800 vivendas.
As políticas de vivenda dos gobernos da Xunta foron obxecto de severas críticas. Durante o mandato de Feijóo, a construción de vivenda pública reduciuse drasticamente, pasando dunha media de 2.700 vivendas ao ano entre 2000 e 2010 a só 300 anuais no seu mandato. En 2018, só se construíu unha vivenda pública. A Xunta defende que o obxectivo é incrementar o parque público residencial nun 50% ata alcanzar as 5.600 vivendas en 2026, con plans para construír 959 novas vivendas de promoción pública ata 2026. Non obstante, dende o inicio da autonomía, a vivenda protexida só cubriu o 30% dos novos fogares galegos. Esta insuficiencia non é unha simple deficiencia, senón unha neglixencia sistémica que favorece a especulación e os intereses do capital inmobiliario. A Xunta, a pesar de ter "todas as competencias precisas" e "todos os instrumentos legais para actuar", defendeu a súa política, atribuíndo a escaseza á "planificación de Fraga" e acusando aos concellos de non conceder licenzas. Esta falta de investimento público mantén a vivenda como un ben escaso no mercado, impulsando os prezos e garantindo os beneficios para os promotores privados.
A presenza de "fondos voitre" agrava aínda máis a situación, sendo denunciados pola Plataforma de Afectados pola Hipoteca (PAH) por "agredirnos de forma salvaxe". Estes fondos, xunto coa especulación inmobiliaria, contribúen ao incremento dos prezos dos alugueres e á dificultade de garantir un parque público de vivenda.
A media de idade para a emancipación en Galicia é das máis altas do Estado, superando os 30 anos, o que reflicte as dificultades económicas para iniciar un proxecto de vida independente.
A neglixencia sistémica da vivenda pública como estratexia de clase é evidente. As políticas da Xunta, marcadas por unha redución histórica na construción de vivenda pública e unha dependencia crecente da iniciativa privada, non son fallos de xestión, senón decisións deliberadas que favorecen a acumulación de capital no sector inmobiliario. Ao manter a escaseza de vivenda accesible, o goberno asegura que os prezos se manteñan altos, beneficiando directamente a propietarios e promotores. Isto non só prexudica á clase traballadora, senón que tamén consolida o poder do capital sobre unha necesidade vital.
A trampa da débeda, tanto hipotecaria como de aluguer, afoga a moitos fogares. En 2023, o 16,15% dos fogares galegos tiñan gastos de aluguer da vivenda principal, cun gasto medio mensual de 413,86 euros. Un 5,87% deses fogares dedicaba máis do 50% dos seus ingresos ao aluguer, e un 4,87% entre o 40% e o 50%. No caso dos fogares con hipoteca, o 15,88% dos fogares tiñan este gasto, cunha media de 466,19 euros mensuais. Máis do 2% deses fogares destinaban máis do 50% dos seus ingresos ao pago da hipoteca. En conxunto, os fogares galegos destinan máis da terceira parte dos seus ingresos (36,7% en 2022) ao pago de vivenda, auga, gas, electricidade e alimentos. Para os fogares cuxa principal fonte de ingresos son as pensións ou prestacións por desemprego, esta porcentaxe supera o 45,1%.
As execucións hipotecarias iniciadas en Galicia aumentaron un 22,4% en 2024, consolidando unha tendencia á alza xa iniciada en 2023 cun incremento do 5,2%. A maioría dos lanzamentos (desafiuzamentos) en Galicia en 2024 (80,5%) foron motivados por impagos de aluguer. A débeda hipotecaria dos fogares a nivel estatal mantívose por debaixo dos 500.000 millóns de euros en marzo de 2024, cun descenso do 2,6% nos últimos 12 meses. Con todo, Galicia é a única comunidade que baixou o seu endebedamento no segundo trimestre de 2024, situándose como a cuarta comunidade con menor nivel de débeda (18,9% do PIB).45 A pesar diso, o endebedamento privado, os préstamos abusivos e a baixa calidade regulatoria foron identificados como agravantes dos efectos da crise e da desigualdade. Esta situación é un mecanismo de explotación financeira que empuxa ás familias da clase traballadora á precariedade e mesmo á exclusión habitacional. A necesidade de destinar unha parte desproporcionada do salario á vivenda reduce a capacidade de consumo e aforro, limitando as oportunidades e afondando a dependencia do crédito.
Desde o Partido Comunista de Galicia esiximos un cambio radical na política de vivenda, con medidas claras e urxentes:
🔹 Máis vivenda pública e social
🔹 Regulación real dos prezos do alugueiro
🔹 Penalización da vivenda baleira
🔹 Expropiación dos grandes especuladores
🔹 Restrición das vivendas de uso turístico (VUTs)
A vivenda non pode ser un negocio: debe ser un dereito garantido para todas as persoas. Só un proxecto de país construído desde abaixo, co protagonismo da clase traballadora, pode facer fronte a esta situación.
